Geniusze zbrodni

Geniusze zbrodni są uważani za geniuszy nad geniusze; innymi słowy, są jednymi z najbardziej inteligentnych istnień i charakteryzują się osobowością, w której będą planować rzeczy na niesamowitą skalę i zawsze będą mieć plan awaryjny. Postacie te są często słabeuszami, ale nie należy ich lekceważyć, ponieważ mogą być niezwykle trudni do złapania lub pokonania ze względu na ich nieprawdopodobnie złożone myślenie. Zwykle nazywani są „mózgiem wszystkiego” i podobnie jak mistrzowie manipulacji rzadko pokazują się bezpośrednio przed wrogiem.

Geniuszy zbrodni na ogół da się pokonać, jeśli bohater lub inna postać (zła lub nie) znajdzie sposób na wykorzystanie ich arogancji lub egoizmu (np. W Hannibalu, Mason Verger został popchnięty przez swojego asystenta wśród dzików, a następnie zjedzony przez nich żywcem), jeśli mają podobną inteligencję (np. w Death Note, Near w końcu osaczył i zmusił Lighta Yagamiego do przyznania się, że przez cały czas był Kirą), lub jeśli mają wielkie szczęście (np. w Mrocznym Rycerzu Batman złapał Jokera, gdy ten miał uśpioną czujność pod sam koniec filmu).

Przykłady dobrze znanych geniuszy zbrodni to Lex Luthor, Norman Osborn, Joker, Bill Cyferka, Imperator Palpatine, David Xanatos, Bowser, Dr. Eggman, Ernst Stavro Blofeld, Satsuki Kiryūin, Hannibal Lecter, Light Yagami, Johan Liebert, Sōsuke Aizen, Shogo Makishima, Walter White, James Moriarty, Władca Ciem i Imperator Zarkon.

Aby zakwalifikować się jako geniusz zbrodni, takie postacie rzadko muszą być czymś zaskoczone i muszą mieć plan B, C lub D, z których można skorzystać, gdyby ich pierwotny plan został udaremniony. Są całkowitym przeciwieństwem głupców, którzy są głupi i nie potrafią podjąć żadnej mądrej decyzji. Oznacza to, że te dwie kategorie się nawzajem wykluczają, bo postać nigdy nie może być jednocześnie inteligentna i głupia. Jednak zdarza się, że są niekompetentni, choć rzadko. Na ogół mogą być takimi, jeśli są postaciami komicznymi, których niepowodzenia służą jako element komediowy (np. Wiluś E. Kojot, Heinz Dundersztyc, Sideshow Bob, Dr. Neo Cortex i Plankton).

Również manipulujący makiaweliści lub utalentowani oszuści (np. To i Skitzo) niekoniecznie są geniuszami zbrodni, chyba że spełniają wyżej wymienione kryteria i udowodniono, że większość ich planów odnosi sukcesy (np. Woźnica).