Słowa bez myśli nigdy nie idą do nieba.
—Klaudiusz przyznający, jak pusty jest jego akt pokuty.
Król Klaudiusz, w sztuce nazywany bezpośrednio Królem, jest głównym antagonistą tragedii Williama Szekspira Hamlet i jej rozmaitych adaptacji.
Jest królem Danii, bratem króla Hamleta, drugim mężem królowej Gertrudy oraz wujkiem i ojczymem głównego bohatera, księcia Hamleta. Aby uzurpować sobie tron Danii i poślubić swoją byłą szwagierkę Gertrudę, zamordował swojego brata za pomocą trucizny i zdobył koronę. Kiedy książę Hamlet dowiedział się o zdradzie wuja od ducha byłego króla, poprzysiągł zemstę, pragnąc zabić Klaudiusza, wprawiając sztukę w ruch.
Biografia[]
Klaudiusz po raz pierwszy pojawia się, gdy rozmawia ze swoim dworem o nieuchronnej inwazji norweskiej prowadzonej przez księcia Fortynbrasa, którego ojciec, król Fortynbras, został zabity w bitwie przez zmarłego króla Hamleta, po czym przeniósł temat rozmowy na depresję księcia Hamleta, na którego Klaudiusz patrzył z pogardą. Tej nocy duch króla Hamleta pojawił się i powiedział Hamletowi, że to Klaudiusz go zamordował, wlewając mu truciznę do ucha, aby móc poślubić Gertrudę i przejąć tron.
Aby nikt nie podejrzewał, że planuje pomścić śmierć ojca zabijając Klaudiusza, Hamlet zaczął udawać szaleńca, co rozgniewało Klaudiusza i jego doradcę Poloniusza. Klaudiusz namówił dwóch przyjaciół Hamleta, Rozenkranca i Guildensterna, aby potajemnie go szpiegowali, w celu odkrycia przyczyny szaleństwa Hamleta. Kiedy Hamlet zamówił sztukę opartą na wydarzeniach z morderstwa króla Hamleta, patrzący na niego Klaudiusz odszedł z pokoju, a Hamlet uwierzył, że dostarczył absolutny dowód jego winy za morderstwo króla.
Klaudiusz, schroniwszy się w pokoju na zamku, modlił się o przebaczenie, podczas gdy Hamlet go podsłuchiwał, planując zabić go z zaskoczenia. Jednak Hamlet nie mógł tego znieść, wierząc, że gdyby teraz podjął działania, Klaudiusz zostałby wysłany do nieba, więc zamiast tego wyładował swoją wściekłość na Gertrudzie za poślubienie Klaudiusza. Doprowadziło to jednak do śmierci Poloniusza, który został przypadkowo dźgnięty nożem przez Hamleta, gdy ten szpiegował jego i Gertrudę. Dowiedziawszy się o śmierci Poloniusza, Klaudiusz postanowił wygnać Hamleta do Anglii i potajemnie knuł, aby został stracony przez tamtejszego króla.
Jednak spisek ten został udaremniony, gdy Hamlet wrócił do Danii z pomocą kilku piratów, po zorganizowaniu wysłania Rozenkranca i Guildensterna na egzekucję w Anglii w jego miejsce w ramach kary za ich niezamierzoną zdradę przeciwko niemu. Następnie Klaudiusz postanowił podjąć działania, organizując walkę na miecze pomiędzy Hamletem a synem Poloniusza Laertesem, pragnącym pomścić ojca i siostrę Ofelię, która wcześniej popełniła samobójstwo po tym, jak została porzucona w miłości do Hamleta. W ramach planu Laertes pokrył miecz trucizną, podczas gdy Klaudiusz nałożył tę samą truciznę na kielich wina w ramach gratulacji, gdyby to się nie udało. Mniej więcej w tym samym czasie przybył książę Fortynbras, aby wraz ze swoją armią poprowadzić inwazję na Danię, mając nadzieję, że pomści ojca, przejmując kontrolę nad duńskim tronem.
Podczas walki na miecze między Hamletem i Laertesem Klaudiusz patrzył, jak ten drugi uderzył Hamleta zatrutym ostrzem, a podczas bójki zamienili się orężem, po czym Hamlet uderzył Laertesa tym samym ostrzem. Jednak sytuacja wymknęła się spod kontroli, gdy Gertruda przypadkowo wypiła zatrute wino i umarła, ku przerażeniu wszystkich, a przede wszystkim Klaudiusza, którego dręczyły skrajne wyrzuty sumienia. W końcu zdając sobie sprawę, że sytuacja wymknęła się spod kontroli i że został wykorzystany jako pionek, pełen żalu Laertes pogodził się z Hamletem i ujawnił spisek Klaudiusza. To zmotywowało wściekłego Hamleta do zabicia Klaudiusza, dźgając go w plecy zatrutym ostrzem, a jednocześnie zmuszając go do wypicia zatrutego wina, ostatecznie pomszczając śmierć rodziców.
Po śmierci Klaudiusza Hamlet i Laertes również umarli, a w swoich ostatnich słowach Hamlet ogłasił księcia Fortynbrasa nowym następcą tronu. Po przybyciu ze swoimi siłami i dowiedzeniu się o wydarzeniach od przyjaciela Hamleta, Horatio, książę Fortinbras (ogłaszający się nowym królem) nakazał pochowanie Hamleta z pełnymi honorami.
Filmowe wcielenia[]
Na scenie i na ekranie w postać króla Klaudiusza na przestrzeni lat wcieliło kilku aktorów, w tym:
- Zmarły Nikołaj Massalitinow w pierwszej znanej adaptacji, w przedstawieniu Hamleta (1911–1912) w Moskiewskim Teatrze Artystycznym.
- Zmarły Eduard von Winterstein w filmie z 1921 roku.
- Anthony Hopkins (który grał także Hannibala Lectera w Milczeniu owiec, Edwarda Baileya w filmie Red 2, Sir Johna Talbota w filmie Wilkołak z 2010 roku i Teda Crawforda w filmie Słaby punkt) w filmie z 1969 roku.
- Zmarły Alan Bates (który grał także Richarda Dresslera w filmie Suma wszystkich strachów) w filmie z 1990 roku.
- Derek Jacobi w filmie z 1996 roku.
- Kyle MacLachlan (który grał także Cliffa Vandercave'a w filmie Flinstonowie, Calvina L. Johnsona w serialu Agenci T.A.R.C.Z.Y., Donalda Love'a w grze Grand Theft Auto III, Isaaca Izarda w filmie Zegar czarnoksiężnika i Earla Raymonda Diggsa w serialu Opowieści z krypty) w filmie z 2000 roku.
- Patrick Stewart (który grał także doktora Jonasa w filmie Teoria spisku, Rafe'a Bentleya w filmie Spryciarz, Johna Bosleya w filmowej wersji Aniołków Charliego od BBC z 2010 roku i Darcy'ego Bankera w filmie Sala strachu) w nakręconej w 2008 roku sztuce teatralnej Royal Shakespeare Company.
- Clive Owen (który grał także Profesora w filmie Tożsamość Bourne’a, Claytona Verrisa w filmie Gemini i komendanta Aruna Filitta w filmie Valerian i Miasto Tysiąca Planet) w filmie Ofelia.
Inspiracja w innych mediach[]
Ponieważ Hamlet zalicza się do najbardziej wpływowych dzieł literatury światowej, jakie kiedykolwiek napisano, król Klaudiusz stał się inspiracją dla wielu złoczyńców w fikcji. Do godnych uwagi przykładów należą: